بیش فعالی جنسی، بیماری آزاردهنده ای برای خود فرد و اطرافیان وی و جامعه محسوب می شود و اگر به درستی با آن برخورد و درمان نشود باعث بروز مشکل های عدیده ای خواهد شد. در علم روان پزشکی این حالت، بیماری بالقوه خطرناکی به شمار می رود. مرد مبتلا به بیش فعالی جنسی ممکن است علاوه بر واردشدن به رابطه جنسی که از نظر عرف طبیعی است، وارد روابط و رفتارهای غیرطبیعی شود.
مشخصات مردانی که دارای بیش فعالی جنسی هستند، عبارت است از:
این بیماران دارای احساس «فوریت جنسی» هستند و احساس نیاز جنسی آنها باید بلافاصله برطرف شود. معمولا این احساس قابل کنترل نیست.
این بیماران اگرچه وارد رابطه جنسی متعدد می شوند ولی رضایت جنسی پیدا نمی کنند و ممکن است لذت جنسی را هم تجربه نکنند.
نیاز جنسی مداوم، پایدار و کنترل نشده
رفتار نامناسب در مواجهه با دیگران
خودارضایی مکرر
رفتار و صحبت هرزه
یکی از خصوصیات این بیماران این است که تمایلات جنسی آنها محدود به یک فرد نیست بلکه معطوف به هر فردی می تواند باشد. یکی از مواردی که در آن بیش فعالی جنسی زیاد دیده می شود، خانه سالمندان است. حدود 50 درصد ساکنان خانه سالمندان دچار بیماری آلزایمر هستند و حدود 4 درصد این بیماران دارای بیش فعالی جنسی یا رفتار جنسی تهاجمی هستند که باعث ایجاد آزار و اذیت برای خود، فامیل و کارکنان می شوند.
علل
دانشمندان بر این عقیده هستند که علت این بیماری عدم تعادل در مواد بیوشیمیایی مغز است. سروتونین، دوپامین و نورآدرنالین از جمله رابطه های عصبی هستند که در مغز وجود دارند. این مواد بیوشیمیایی خلق و رفتارهای جنسی را کنترل می کنند. برخی علل شناخته شده در بروز این بیماری موثراست که در زیر توضیح داده می شوند ولی در تعدادی از موارد نیز به رغم بررسی های وسیع علتی برای آن یافت نمی شود:
بیماری آلزایمر: یکی از علل مهم بیش فعالی جنسی بیماری آلزایمر است.
بیماری پارکینسون: یکی از علل مهم بیماری بیش فعالی جنسی است و معمولا علت آن نیز داروهایی است که این بیماران مصرف می کنند.
بعضی انواع صرع (تشنج یا غش): لوب گیجگاهی و لوب پیشانی مغز، میل جنسی را کنترل می کنند هر نوع بیماری در این مناطق ممکن است باعث برداشته شدن مهار جنسی و منجر به بیش فعالی جنسی شود.
اعمال جراحی: مخصوصا جراحی هایی که روی نواحی به خصوصی از مغز انجام می شود.
سکته مغزی: این بیماری نواحی به خصوصی از مغز را گرفتار می کند؛ مثلا لوب گیجگاهی مغز.
بیماری های خاص: برخی بیماری های اعصاب و روان مانند اختلال دوقطبی و بیماری ام اس و همین طور مصرف بعضی از داروهای اعصاب و روان می تواند منجر به بروز بیش فعالی جنسی شود.
تشخیص
این بیماری معمولا شروع تدریجی دارد. اگر فرد احساس کند که تمایل غیر قابل کنترل و اجباری به رابطه جنسی دارد، باید بلافاصله با متخصص مربوطه مشورت کند چون با گذشت زمان بیماری تشدید می یابد.
در ادامه تعدادی سوال مطرح می شود که اگر پاسختان به هر کدام از آنها مثبت باشد، حتما باید با متخصص مربوطه مشورت کنید:
آیا از کنترل تحریکات جنسی تان ناتوان هستید؟
آیا رفتار جنسی شما باعث آسیب به رابطه با همسر، شغل و موقعیت اجتماعی شما شده است؟
آیا همیشه به فکر داشتن رابطه جنسی هستید حتی اگر نخواهید به آن فکر کنید؟
در صورت وجود هر یک از موارد زیر نیز بلافاصله به متخصص مربوطه مراجعه کنید:
اگر رفتارهای جنسی کنترل نشده شما باعث آسیب و زیان می شود.
اگر دچار بیماری دوقطبی هستند و رفتارهای جنسی شما قابل کنترل نیستند.
اگر دارای افکار خودکشی هستید.
وجود برخی عوامل، فرد را مستعد ابتلا به بیش فعالی جنسی می کند که به آنها عوامل خطرساز می گویند. مهم ترین آنها عبارتند از:
سوء مصرف مواد و الکل
داشتن یک بیماری اعصاب و روان
سابقه سوء استفاده جنسی
برخی علایم نیز می توانند علایم هشداردهنده بیش فعالی جنسی محسوب شوند؛ از جمله:
روابط جنسی هرزه و خارج از خانواده
نداشتن رابطه عاطفی در رابطه جنسی
خود ارضایی مکرر
لذت بردن از آزار دادن و آزار دیدن در رابطه
عوارض
بیش فعالی جنسی دارای عوارض خطرناک و گاه جبران ناپذیری است؛ از جمله: از هم پاشیدن خانواده، از دست دادن شغل، دستگیری و رفتن به زندان، اعتیاد به موادمخدر و الکل، ابتلا به بیمارهای آمیزشی مثل ایدز و هپاتیت و انتقال آن به همسر و جامعه، ابتلا به بیماری های روانی مثل افسردگی و از دست دادن پس انداز مالی و مشکلات مالی.
درمان
درمان بیش فعالی جنسی شامل روان درمانی، رفتاردرمانی و دارودرمانی است که معمولا با توجه به شرایط فرد در مورد نوع درمان تصمیم گرفته می شود. در روان درمانی و رفتاردرمانی برای مشخص شدن آثار مثبت درمان به گذشت زمان نیاز است.
اگر لازم است روان درمانی یا رفتاردرمانی برای بیمار انجام شود، بهتر است توام با دارودرمانی باشد زیرا آثار مثبت درمان زودتر نمایان می شود و تا حدودی بیمار را از مشکلات رهایی می دهد و می تواند درمان خود را دنبال کند. گاهی لازم است این بیماران بستری و درمان شوند تا از خطرات این بیماری کاسته و بیمار تحت کنترل باشد. برای دارودرمانی انواع داروهای زیاد و موثر وجود دارند که می توان برای بیمار تجویز کرد.
دکتر محمدرضا صفری نژاد، اورولوژیست، استاد دانشگاه و رییس انجمن علمی سلامت خانواده